Eski zamanlardan kalan ve uzun süredir iktidardan yoksun olan halifelik kurumu 29 Haziran 2014 günü beklenmedik bir şekilde hayata döndü.
Bu olay neye alamet?
Geleneksel kavram olarak halifelik – birleşik bir Müslüman devleti yöneten Hz.Muhammed'in tek halefi – sadece yüzyıldan biraz fazla sürdü ve MS 750 yılında iki halifenin ortaya çıkması ile miadı doldu. Hilafetin gücü ise yaklaşık MS 940 yılında çöktü. Kurum olarak uzun süreli, belli belirsiz varlığı sonrası 1924 yılında tamamen kaybolup gitti. Kurumu canlandırmak için sonradan bir tek, Almanya'nın Köln kentinde sözde Kalifatsstaat(Halife Devleti) girişimi oldu ve bu da önemsizdi. Diğer bir deyişle, hilafet yaklaşık bin yıldır işlemiyor ve yaklaşık yüzyıldır da yok.
Suriye ve Irak'ta İslam Devleti(ID/İŞID) adındaki grup Haziran ayında 1,7 milyon nüfuslu Musul kentini ele geçirdi; günler sonra, İslam Devleti ismini aldı ve halifeliğin geri dönüşünü ilan etti. Başkentleri Suriye'deki tarihi Rakka kenti (nüfusu sadece 220 bin). Bu kentin Harun Reşid'in (Abbasi halifesi - d. 763 - ö. 809) hükümdarlığı altında 13 yıl boyunca halifeliğin başkenti olarak hizmet vermesi de tesadüf değil. Yeni halifelik, İbrahim Avvad İbrahim (Lakabı El Bağdadi) adında bir Iraklının hükmü altında, tüm dünyayı (".Doğu ve Batı") yönetmek ve herkese İslam hukukunun benzersiz biçimde ilkel, fanatik ve şiddetli şeklini dayatmak üzere sınırsız bir hırsı yansıtıyor.
Bu İslam Devleti örgütünün, gösterişli yükselişe rağmen hayatta kalamayacağını öngörmüştüm (bkz. 5 Ağustos 2014 tarihli, The Washington Times gazetesindeki "Caliph Ibrahim's brutal moment" başlıklı makale): "hem komşularının ve hem de hükmettiğii insanların düşmanlığı ile karşı karşıya kaldığı için varlığını uzun süre sürdüremeyecektir." Ayrıca, bir de miras bırakacaklarını öngörüyorum:
Halife İbrahim ve zalim ekibinin kaderi ne kadar belalı olsa da, merkezi bir İslam kurumunu başarıyla dirilttiler ve halifeliği yeniden canlı bir gerçek haline getirdiler. Dünyanın her yerindeki İslamcılar, gaddar zaferlerinin anısına değer verecek ve bundan ilham alacaktır.
Geleceğe baktığımda, şimdiki halifenin mirası ile ilgili daha da özel bir öngörüm var:
1. Artık buz kırıldığına göre, diğer hırslı İslamcılar kendilerini halife ilan ederek daha cüretkar davranacaktır. Nijerya'dan Somali'ye, Afganistan'a, Endonezya'ya vb. farklı bölgelere yayılabilirler.
2. Halifelik ilan etmenin önemli sonuçları vardır; cihatçılığı ümmet (dünya çapındaki Müslüman toplum) üstünde çekici hale getirir ve hükümranlık alanları ele geçirmeye zorlar.
3. Osmanlı halifeliğinin 1924 yılında resmi olarak kaldırılmasından beri Suudi Devleti, sözde bir halifelik rolü üstlendi. Rakka halifeliğinin ortaya çıkışıyla, Suudi Kralı ve onun akıl hocaları için kendi halifeliklerini ilan etmek fena halde cazip gelecektir. 90 yaşına gelen şimdiki "İki Kutsal Caminin Muhafızı" (Suudi Kralı böyle anılmak istiyor) bu iddiayla ortaya çıkmıyor ancak halefleri yapabilir ve böylece tanınmış bir devletin ilk halifesi olur.
4. Büyük Şii güç İran İslam Devleti de aynı şeyi yapabilir çünkü Riyad'daki Sünniler tarafından kavramsal olarak alt edilmek istemeyecektir. Böylece ikinci resmi halife devleti olur.
5. Bu halife bolluğu, anarşiyi ve Müslüman toplumlar arasındaki öldürücü düşmanlığı daha da alevlendirecektir.
6. Hayal aleminden çabuk çıkılacaktır. Halifeler kişisel güvenlik, adalet, ekonomik büyüme veya kültürel başarı getirmeyecektir. Bu kendi kendine halifelik ilan etmiş evrensel devletler sırayla çökecek, istila edilecek veya görkemli iddialarından vazgeçirileceklerdir.
7. Bu nedenle, halifeliğini ilan etme çılgınlığı birkaç on yıl sonra sona erecek ve kabaca söylersek 29 Haziran 2014 öncesi duruma geri dönülecektir. O zaman geriye dönüp halifeliğin patlak vermesine bakıldığında, çağdışı bir aykırılık, ümmetin çağdaşlaşmasının önünde bir engel ve kötü bir rüya olarak görünecektir.
Özetle, 29 Haziran'da halifeliğin ilan edilmesi önemli bir olaydı. Halifelik, zamanı uzun bir süre önce geçmiş ve bu sebeple yeniden canlanması çok fazla travma alameti olan bir kurumdur.
Daniel Pipes (DanielPipes.org) ABD'nin Philadelphia kentinde bulunan Middle East Forum(Ortadoğu Forumu) Başkanı. Bu makale ilk kez QeRN Akademisi'nin Toronto'da 16 Ağustos 2014'te düzenlediği "Siyasal sistem olarak Halifelik: tarihsel bir mit mi, yoksa geleceğin bir gerçeği mi?" başlıklı konferasına sunulmuştur. © 2014 Daniel Pipes. Tüm hakları saklıdır.
