"Gördüğüm zaman bilirim" bir ABD Yüce Divan yargıcının pornografiyi tanımlama konusundaki sıkıntılı soruya verdiği meşhur yanıttı. Terörizmin tanımlanması bundan az zor olmayabilir ama okul çocuklarının, bir cenaze töreninde yas tutanların ve gökdelenlerindeki masalarında çalışan insanların ahlaksızca öldürülmesi kesinlikle "gördüğüm zaman bilirim" tanımına uyuyor.
Ancak basın genellikle örtmeceler kullanmayı tercih ederek terörist sözcüğünden uzak duruyor. Beslan Rusya'da 3 Eylül'de çoğunluğu çocuk 400 kişinin ölümüne neden olan saldırıyı ele alalım. Gazeteciler sözlüklerini didik ederek en azından teröristler için yirmi örtmece buldular:
- Mütecavizler – National Public Radyo [NPR]
- Saldırganlar – Economist.
- Bombacılar – Guardian.
- Ganitmetçiler – Associated Press.
- Komandolar – Agence France-Presse teröristlere hem "komando üyesi" hem de "komando" oalrak atıfta bulunuyor.
- Suçlular – Times (Londra).
- Aşırıcılar – United Press International.
- Savaşçılar – Washington Post.
- Grup – Australian.
- Gerillalar – bir New York Post başyazısında
- Tetikçiler – Reuters.
- Rehineciler – Los Angeles Times.
- İsyancılar – bir New York Times manşetinde
- Adam kaçıranlar – Observer (Londra).
- Militanlar – Chicago Tribune.
- Failler – New York Times.
- Radikaller – BBC.
- İsyancılar – bir Sydney Morning Herald manşetinde
- Ayrılıkçılar – Christian Science Monitor.
Ve benim favorim:
- Eylemciler – Pakistan Times.
Teröristleri adlandırmadaki bu isteksizliğin kökenleri Filistinli Araplar için basında sempati ile yine onlar tarafından sindirilmenin tuhaf birleşimi ile ortaya çıkan Arap-İsrail çatışmasında yatıyor. Sempati iyi biliniyor; sindirme ise daha az. Reuters haber ajansından Nidal el Mughrabi www.newssafety.com isimli web sitesinde Gazze'deki meslektaşlarına sorundan kaçınmaları için sindirme ile ilgili açık seçik tavsiyede bulundu; bir uyarı şöyle: "Filistinli tetikçileri ve militanları tanımlarken asla terörist ya da terörizm kelimesini kullanmayın; insanlar onları çatışmanın kahramanı olarak görüyorlar."
Teröristleri doğru isimle tanımlama isteksizliği saçma sapan yanlışlara ve mahcubiyetlere kadar ulaşabilir. National Public Radyo 1 Nisan 2004'deki Morning Edition/Sabah Baskısı programında "İsrail birlikleri aranan militan olduklarını söyledikleri 12 kişiyi tutukladı" açıklamasını yaptı. Ancak CAMERA, Amerika'da Orta Doğu Haberlerini Doğrulama Komitesi bu yanlışlığa dikkati çekti ve NPR, 26 Nisan'da canlı yayında bir düzeltme yayınladı. CAMERA'nın belirttiği gibi "İsrailli askeri yetkililer 'aranan militanlar' olan 12 kişiyi tutukladıklarını söylediler olarak alıntılanmıştı." Ancak İsrail ordusu tarafından kullanan gerçek ifade "aranan teröristlerdi."
(En azından NPR yanlışını düzetti. Los Angeles Times gazetesi "İsrail Batı Şeria'da ordunun aranan Filistinli militanları avlama olarak tanımladığı bir dizi baskın düzenledi diye yazdığında aynı hatayı yaptı. Editörler CAMERA'nın düzeltme talebini terminolojideki değişimin doğrudan bir alıntıda yapılmadığı gerekçesiyle reddetti.)
Bir Hollanda gazetesi olan Metro 3 Mayıs 2004'de ölü bir teröristin parmak izlerini alan birine ait eldivenli elin bir resmini yayınladı. Resim altında şu yazıyordu: "Bir İsrailli yetkili ölü bir Filistinlinin parmak izlerini alıyor. Ölen kişi dün Gazze şeridinde öldürülen kurbanlardan (slachtoffers) biri." Kurbanlardan biri!
Örtmece kullanımlar daha sonra Arap-İsrail çatışmasından diğer hareket alanlarına yayıldı. Terörizm Suudi Arabistan'da gelişdikçe The Times (Londra) ve Associated Press gibi basın organları Suudi teröristlere düzenli bir şekilde militanlar demeye başladılar. Reuters aynı terimi Kaşmir ve Cezayir ile ilintili kullanıyor.
Böylece militanlar kelimesi basının teröristler için varsaydığı terim haline geldi.
Bu kendi kendine dayatılan dil sınırlamaları bazen gazetecilerin kendilerini düğüm haline getirmelerine neden oldu. Genellikle terörist teriminden kaçınan BBC kendi kameramanlarından birinin cinayetini bildirirken kendini bu terimi kullanırken buldu. Bir başka durumda BBC web sitesindeki arama motoru terörist kelimesini içeriyor ancak bağlantı verilen sayfa bu kelimeyi makaslamış durumda.
Siyasal olarak doğru haber organizasyonları bu gibi manevralarla kendi güvenirliklerini baltalıyorlar. Terörle ilgili açık bir gerçek yarım ağız reddedildiğinde insan okuduğuna, duyduğuna ve gördüğüne nasıl güvenebilir?
Daha da kötüsü, terörist kelimesinin çoklu örtmeceleri medeni dünyanın karşı karşıya kaldığı şiddetli tehditlerin net bir şekilde anlaşılmasını engellemektedir. Beslan vahşetini tartışan beş makaleden sadece birinin saldırının İslamcı kökeninden bahsetmesi yeterince kötüyken; daha da kötüsü halkı terörizmin kötülüğünden yalıtan kelimelerin tehlikeli atmosferidir.
