Anat Berko
Rowman & Littlefield Publishers, 2012. 212 pp., $42
ISBN: 978-1-4422-1952-6
https://rowman.com/ISBN/9781442219540
Anat Berko son on beş yılı hapishanelerdeki teröristlerle görüşerek geçirdi. Bu onun konu hakkında akademik araştırma yapanlar arasında eşsiz bir konuma sahip olmasını sağladı ve hiç kimse onun görüşülen kişilerin kendilerini anlatmasını sağlayan yeteneğine erişemedi. Araştırma sonuçları, kişilikler, şartlar ve motifler konusundaki bir seri çalışma bugüne kadar gizemli olan bu konuyu toplumun incelemesine açtı.
Kitabında önce erkek mahkumlar üzerine yoğunlaşan Dr. Berko, daha sonra dikkatini kadın ve çocuklara çevirir. Tahmin edileceği üzere özellikle kadınların dezavantajlı olduğu Müslüman toplumlarda farklılıklar oldukça derindir. Sekse dair bir kadının hayatına hükmeden kısıtlamaların kadınların terörist eylemlere katılımı üzerinde derin etkileri var. Bölüm 7 kadınların cennetle ilgi hayallerinde durmaksızın "o şeyin" (örneğin, seks) olduğunu anlatır. Bölüm 8 ve 15 kadınların grup başı ile cinsel bir ilişki yaşadıktan sonra terörist eylemlere gitmesinin bir standard haline geldiğini tespit eder. Bölüm 11 akraba eziyeti yüzünden "önemli sayıda [Filistinli kadının] kendi evlerinde olmak yerine bir İsrail hapishanesinde olmayı tercih ettiğine" dair dikkate değer bir saptama yapar; gerçekten de, bazıları evlerindeki sefil yaşantıdan kaçmak ve hapse girmek için İsraillilere saldırıyormuş gibi yapıyorlar. Bölüm 14 şiddet yoluyla uygulanan cinsel utançtan kaçmak için yinelenen bir fırsata dikkat çeker.
İsrail Uluslararası Terörizm ile Mücadele Enstitüsü'nde çalışan Dr. Berko kışkırtıcı bir soru sorar; "İntihar saldırısında bulunan bir kadın akıllı yoksa aptal bir bomba mıdır? Diğer bir deyişle bu kadınlar ne yaptıklarını biliyorlar mı ve etkililer mi? İlk soruya cevap olarak, Dr. Berko çok iyi eğitimli üstün politik bilgelerden cahil ahmaklara kadar geniş bir yelpazeden teröristler seçer. Etkililik anlamında genellikle sofistiklerin dışındaki kadınlar başarısız oluyorlar, İsraillilere ciddi bir zarar veremeden kendilerini öldürüyorlar.
Kitap çoğunluğu konuşmalar üzerinden raporlar şeklinde ham veri olarak sunulan çok zengin bir bilgi hazinesi içermektedir. Başkaları da Dr. Berko'nun bu değerli çalışmasından kendi sonuçlarını çıkarmak için yararlanabilirler. Daha ileriki sayfalarda bahsedilen diğer önemli konulardan bazıları şunlardır.
- Kadınların terörist eylemlerdeki kullanımı (erkeklerden daha az şüphe uyandırdıkları için) ve gösterdikleri kötü performans (daha az ideolojik olmaları nedeniyle) arasındaki zıtlık.
- Hayatından vazgeçen bir kadına duyulan hayranlık ve kendini feda etmesinin bir tür cinsel suçluluk duygusundan kaynakladığına dair var olan şüphenin arasındaki gerginlik. Bir Filistinli gazetecinin dediğine göre, terörist saldırıyı bir kadın gerçekleştirdiği zaman diğerleri "Mastürbasyon yaparken havaya uçtu... Yeterince seks yapmadı... Cinsel anlamda doyuma ulaşmamıştı" gibi şakalar yapmaktalar.
- Bazen, umutsuz durumları kadınları biçareliklerinden kurtulmak için umutsuz eylemlere itmekte. Bir suç ortağı, "Bu kızlar hapse gireceklerini değil, öleceklerini düşünüyorlar. Ölümün böyle yaşamaktan daha iyi olduğunu düşünüyorlar" diyor.
- Diğer durumlarda, kadın mahkumlar hapishaneyi zorla evlendirmeden, uygunsuz davranış suçlamalarından ya da aile içi şiddetten kaçmak için güvenli bir liman olarak görmekte. Hapse girmek için askerleri bıçaklıyorlar, bıçakla tehdit ediyorlar veya İsrailli askerlere asit atıyorlar.
- Teröristler İsrailleri insandan saymıyorlar ama (birinin dediği gibi), "saygı gösterip saygı gördükleri" İsrail hapishanelerinde kaldıktan sonra, genellikle daha farklı bir tutum geliştiriyorlar: "Yahudiler bana Araplardan daha iyi bakıyor."
- Şaşırtıcı ölçüde kadın terörist fiziksel olarak çekici buldukları erkeklerle yakından ilişkilendirilmek için de şiddet eylemlerinin içinde yer almakta. Bir savunma avukatı "İdeolojik nedenlerle motive edilmiş bir kadınla bugüne kadar karşılaşmadım... Terörizm ile bulaşmış bütün kadınların nedeni romantik" diyor.
- Bu nedenlerden dolayı, Dr. Berko "önemli sayıda" kadın mahkumun evlerine dönmektense İsrail hapishanelerinde kalmayı tercih ettiklerini ortaya çıkarıyor. Birinin deyişiyle, "Hapishanede olmayı tercih ediyorum, bana burada yardım ediyorlar."
- Tutuklular genellikle dağılmış ya da güçlü ve koruyucu bir erkek figürünün olmadığı ailelerden geliyorlar.
- Savaş ilan eden ve hapse giren kadın kavramı Filistin'in düzen konseptine uymuyor. Hamas başkan yardımcısına göre, "Eğer bir kadın uzun süre hapishanede kalırsa erkeğe dönüşür (özgürlük konusunda yanlış fikirlere kapılmak anlamında).
- Bu nedenle, Filistinliler kadın mahkumlardan uzak duruyorlar: "O bir kahraman ama ne kardeşimin ne de oğlumun böyle bir kadınla evlenmesine asla izin veririm."
Aynı zamanda, Dr. Berko İsrail hapishanelerindeki kadın mahkumların gündelik koşulları ile ilgili de bilgi vermekte. Belki de en şaşırtıcı olanı çoğunun Filistin Otoritesi ya da Hamas ile değiş tokuşla hapishaneden ayrılacakları yönünde oldukça optimisttik olmaları. Bu sadece İsrail Hükümeti'nin centilmenliğinden değil, aynı zamanda kadın teröristlerin yeniden terörist hareketlere karışmalarının erkeklerden daha az muhtemel olmasını bilmekten kaynaklanmakta.
Son olarak, Dr. Berko'nun çalışması terörle mücadele konusunda da ipuçları vermektedir. Örneğin, kadının ölümden sonra, hatta binlerce parçaya ayrıldıktan sonra bile ("Eğer bir kadın kendini havaya uçurursa bütün bedeni görülecektir ve bu da zor bir duruma yol açar") vücudunun çıplak görünmesi konusundaki derin hassasiyet göstermektedir ki, İsrailli ve diğer yetkililer Müslüman kadın intihar bombacılarını eylemden kadınların parçalanmış bedenlerini, özellikle de cinsel organlarının resimlerini dağıtarak engelleyebilirler. (Aynı taktik bir dereceye kadar Müslüman erkek teröristlere karşı da kullanılabilir.)
Anat Berko'nun bu çirkin konuyu hassaslıkla ele alışı İsrail'in kadın düşmanlarının zihniyetini ve sosyal dünyalarını gün ışığına çıkartmaktadır. Derinlemesine bakışı Müslüman kadınlar konusunda, kadınların konumundan ve nedenlerinden bağımsız olarak terörle mücadele edenlere oldukça faydalı olacaktır.
