Bernard Lewis ve Ben

Tarihçi Bernard Lewis bugün 100. doğum gününü kutluyor.

Kariyerini üç ayrıntı belirliyor: Lewis'in eski öğrencisi Martin Kramer hocasının başarılarını şöyle özetliyor:

Bernard Lewis, İslam ve Orta Doğu konusunda en etkili savaş sonrası tarihçi olarak ortaya çıktı. Mükemmel sentezleri ile Avrupa ve Amerika'daki geniş halk kitlelerinin İslam tarihine ulaşmasını sağladı. Daha akademik araştırmalarında, sosyal ve ekonomik tarih ve geniş Osmanlı arşivlerinin kullanılması konusunda öncülük etti. Modern öncesi Müslüman dünya üzerine yaptığı çalışmalar Müslümanlığın hem görkemli zenginliklerini hem de kendini beğenmişliği gösterdi. Modern tarihe yönelik çalışmaları Müslüman halkların Batının değerleri ve gücüyle karşılaşmalarındaki iç diyaloğu anlaşılır hale getirdi.

Kaliforniya Üniversitesi'nden R. Stephen Humphreys onun "akademisyenliğinin olağanüstü menziline [ve] Muhammet'ten günümüze İslam ve Orta Doğu tarihinin tümüne hakim olma kapasitesine" dikkat çekiyor. John Hopkins Üniversitesi'nden Fouad Ajami Lewis'in 90. yaş gününde, onu "Arap ve İslam dünyasının topraklarındaki Amerikalılar için yeni dönem kahini" olarak nitelendiriyor.

Lewis'in kariyeri 1937 yılına yazdığı ("The Islamic Guilds") isimli ilk makalesinden 2012'deki otobiyografisine kadar muazzam bir 75 yıla yayılmaktadır. Kendisi hayatıma 1969 yılına girdi. İsrail'de geçirdiğim ikinci senemden üçüncüye geçtiğim yaz, matematikçi olma arzum ile ilgili şüphelerimin olduğu bir dönemde Orta Doğu araştırmalarına geçiş yapmak istedim. Bu yeni alanı denemek için de Ludwig Mayer'in Kudüs'te bulunan ünlü kitapevini ziyaret ettim ve Lewis'in 1950 yılında yayınladığı The Arabs in History/Tarihte Araplar isimli kitabını satın aldım.

Bu olay benim kariyerimi başlattı. Ondan sonra 47 yıldan daha fazla bir süre boyunca Lewis benim çalışmalarım derin bir etkide bulunmaya devam etti. Hiçbir zaman resmi olarak onun öğrencisi olmama rağmen, onun görüşlerini tümüyle özümsedim, neredeyse bütün yazılarını ve kitaplarından olumlu eleştiriler alan yedisini (1982, 1986, 1988, 1989, 1994, 1996 ve 2000) okudum. İsmi web sitemin 508 sayfasında görülmektedir. Rakamların ötesinde, Lewis benim Orta Doğu ve İslam anlayışımı herkesten çok daha fazla etkiledi.

Fakat yine de ben ve Lewis, George W. Bush'un başkanlık yaptığı yıllarda sınırlı bir şekilde Irak politikası (ABD'nin çabalarına daha şüpheci yaklaşıyordum) ve genel olarak da Orta Doğu'ya özgürlük getirme konularında şiddetle tartıştık.

Profesör Lewis ile ilk kez 1973 yılında Londra'da doktora araştırmalarım konusunda tavsiyelerini sunmak için beni evine davet ettiğinde tanıştım. Son olarak da, Philadelphia banliyölerinden birindeki küçük apartman dairesinde iki kez gördüm.

Kendisi etkileyici bir şekilde bedenen ve zihnen zinde, bilgisayar önünde zaman harcıyor, daima iyi hikaye anlatan biri ("Yahudi şakası nedir? Hangisini Yahudi olmayan anlayamaz ve Yahudiler hangisinin çok daha iyi bir versiyonunu duymuşlardır?") ve biz doğmadan daha önceki zamanlara ait (1946 yılında Abba Eban ile Eban'ın kariyer seçimleri ile ilgili yaptığı tartışma) anekdotlar sunuyor. Artık bilimle uğraşmaması ya da güncel konularda fikrini sunmaması üzücü olmakla birlikte onun iyi olduğunu görmek harika.

Modern Orta Doğu'yu tanımlayan Sykes-Picot anlaşmasından sadece 15 gün sonra doğmuş olan Lewis'in Mayıs yüzüncü yıl bildirgesi Suriye ve Irak'ı parçalara ayrılmış olarak görmektedir. Bernard Lewis, ben de dahil olmak üzere pek çok öğrenci için her zamankinden daha fazla ilham kaynağı olmuştur.