Komplo teorileri sonsuza kadar yaşama eğilimindedir; John F. Kennedy'nin 1963'teki suikastını çevreleyen teorileri düşünün. Bu nedenle, yakın zamanda Austin, Teksas'da bir mahkeme salonunda yaşananlar dikkate değer ve kutlanması gereken bir olaydır: nadiren de olsa bir komplo teorisinin çökme ihtimali.
Donald Trump ("harika") ve Joe Rogan ("komik") tarafından desteklenen Alex Jones, Adam Lanza'nın 14 Aralık 2012'de Newtown, Connecticut'taki Sandy Hook İlkokulu'nda 26 kişiyi öldürdüğünü ve 2 kişiyi yaraladığını reddetti. Bu, Amerikan tarihindeki en ölümcül okul katliamı değildi; aksine Jones'a göre "hiç kimse ölmedi". Silahlı saldırgan, kurbanlar ve ebeveynler, Obama yönetiminin daha sıkı silah kontrol yasaları için kamuoyu desteği kazanmak amacıyla dikkatle prova ettiği senaryoyu oynayan "kriz aktörleriydi".
Yaklaşık on yıl boyunca Jones geniş bir izleyici kitlesi kazandı ve gerçekliği ters yüz eden söylemini pazarlayarak bir servet kazandı. Aynı zamanda, özellikle katledilen 20 çocuğun ailelerine büyük acılar yaşattı. Jones'tan ilham alan komplo teorisyenleri ebeveynlerle alay etti, onları tehdit etti, taciz etti ve hatta evlerine ateş açtı. Öldürülen 6 yaşındaki bir çocuğun ebeveynleri olan Neil Heslin ve Scarlett Lewis, "yaşayan cehennem" olarak adlandırdıkları bu duruma tepki olarak Jones'a karşı hakaret davası açtılar.
Şaşırtıcı bir şekilde, ifadesinin son gününde Jones, silahlı saldırının "yüzde 100 gerçek" olduğunu kabul etti ve aldatmaca iddiasının "kesinlikle sorumsuzca" olduğunu kabul etti. Ayrıca özür de diledi: "İstemeden de olsa bu insanların duygularını incitecek şeylerin içinde yer aldım ve bunun için özür dilerim."
Ancak Jones bu son dakika tavizinin kendisine para kazandıracağını umduysa, hata yaptı çünkü ebeveynler 4,1 milyon dolar tazminat ve 45,2 milyon dolar cezai tazminat kazandılar ki bu miktarlar Jones'un büyük servetinin karşılayabileceği miktarlardı. (Davanın bilirkişilerinden biri Jones'un 2021 yılında 62 milyon dolar kazandığını ifade etmiştir).
Jones sanık sandalyesinde yalnız da değil. 2015 yılında James Fetzer ve Mike Palecek tarafından yayınlanan Sandy Hook'da Kimse Ölmedi: Silah Kontrolünü Teşvik Etmek İçin Yapılan Bir FEMA Tatbikatıydı. 2019 yılında bir jüri Fetzer'i, okulda öldürülen Noah adlı öğrencinin babası Lenny Pozner'in oğlu için sahte bir ölüm belgesi doldurduğunu iddia ettiği için 450.000 dolar para cezasına çarptırdı. Palecek bir pişmanlık açıklaması yayınladı: "Mahkeme Noah Pozner'in ölüm belgesinin uydurma olmadığına karar verdi. ... Mahkemenin kararını temyiz etmeksizin kabul ediyorum ve sebep olduğum her türlü sıkıntı için özür diliyorum."
Bir komplo teorisinin mahkemelerce yanlış bulunması, büyük para cezalarına çarptırılması ve yalanın kabul edilmesi gibi üç farklı unsurun birleşimi nadir olduğu kadar önemlidir ve bunun iki nedeni vardır.
Birincisi, Sandy Hook davaları, bir vahşetin kurbanlarını karalayan ve onlara eziyet edenleri cezalandırmak suretiyle, siyaset kurumunu arındırmaktadır. Sorumsuzlara ders verirler, hesap verebilirliğe davet eder ve gerçeğe dayanmayan suçlamalara bir maliyet yükler. Pozner'in de belirttiği gibi, kendisine verilen tazminatlar "düzenbazlara, komplo teorisyenlerine ve interneti savunmasız insanları yeniden mağdur etmek ve terörize etmek için kullanmaya çalışan diğerlerine, eylemlerinin sonuçları olduğu mesajını veriyor."
Davalar, hem sağdan (örneğin 2020 ABD başkanlık seçimlerine hile karıştırıldığı iddiaları) hem de soldan (Rusya'nın 2016'da Trump kampanyasıyla iş birliği yaptığı iddiaları) gelen "sahte haber" suçlamalarının ve yaygın komplo teorilerinin ardı arkasının kesilmediği bir dönemde hoş bir itidal ve aklıselim molası sağlıyor. Tüm taraflar bu başarıyı sadece kutlamakla kalmamalı, bunun üzerine ekleme yaparak geliştirmelidir.
İkincisi ve daha da önemlisi, Sandy Hook davaları aslında bir komplo teorisini sona erdirebilir, bu istisnai bir durumdur, çünkü komplo teorileri genellikle zaman içinde ortaya çıkar ve büyür. Büyük olaylarla ilgili tartışmalar – 1312'de Tapınak Şövalyelerinin şiddetle bastırılması, 1789'da Fransız devriminin patlak vermesi, 1890'lardaki Dreyfus Olayı veya 11 Eylül saldırıları – sonsuza kadar yaşama eğilimindedir. Aynı şekilde Yahudiler, Gül-Haçlılar, Tapınak Şövalyeleri, Cizvitler, Masonlar, Filozoflar, İlluminati ve Jakobenler gibi sözde komploculara ilişkin şüpheler de yüzyıllar, hatta bin yıllar boyunca devam edebilir.
Her ne kadar komplo teorisyenleri apaçık gerçekleri inkâr etme konusunda yetenekli olsalar da (Jones'un asla özür dilemediği iddiasının ortaya çıkmasını bekleyin; bunu yapan aslında dublörüydü) ve kötümserler, mesajlarının kalıcı olduğunu görseler de, Sandy Hook saplantısı artık muhtemelen gözden düşecek ve yok olup gidecektir. Jones, Fetzer, Palecek ve diğer fantezistlere karşı açılacak davalar bu tabutun çivilenmesine daha da yardımcı olacaktır.
Komplo teorilerinin zararsız bir saptırma değil, gerçeğin korkunç bir şekilde tersine çevrilmesi olduğunu ve çoğu zaman cehennem hayatı yarattığını her zaman hatırlayın.
Bay Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes) komplo teorileri üzerine iki kitabın yazarıdır. © 2022 Daniel Pipes. Tüm hakları saklıdır.
